Hiểu về pin lithium để dùng bền hơn

Hiểu rõ hơn về pin để dùng bền hơn! Pin lithium được dùng khắp nơi…

Mục lục nội dung

• Hiểu rõ hơn về chu kỳ sạc
• Sạc đến bao nhiêu?
• Khi nào sạc?

Hiểu rõ hơn về pin để dùng bền hơn!

Pin lithium được dùng khắp nơi quanh ta: máy chụp hình, máy quay phim, điện thoại, máy tính, headphone, loa, đồ chơi, vợt bắt muỗi, xe điện… Tuổi thọ của pin ảnh hưởng đến chi phí sử dụng các món đồ điện tử, những món đồ nhỏ gọn thì không thể thay pin được nên khi pin hư thì phải bỏ luôn.

Các nhà sản xuất thường công bố rằng tuổi thọ của pin lithium là 1000 chu kỳ sạc, tức là sau mỗi lần sạc thì cục pin bị giảm khả năng tích điện một chút và sau 1000 lần sạc thì khả năng tích điện của cục pin chỉ còn 80% so với ban đầu. Tuy nhiên tui rất nghi ngờ con số 1000 lần sạc đó. Nếu mỗi ngày sạc một lần thì sau 1000 ngày, tức là gần 3 năm, cục pin mới giảm đi một chút. Trong thực tế, tui thấy pin giảm khả năng tích điện rất nhanh.

Hiểu rõ hơn về chu kỳ sạc

Một chu kỳ sạc được tính là một lần sạc pin từ khi không còn điện tới khi đầy điện, tức là từ 0% tới 100%. Xem kỹ hơn nữa thì một chu kỳ sạc đó trải qua hai giai đoạn:

1. giai đoạn đầu gọi là CC (constant current, dòng điện không đổi), điện thế của cục pin tăng dần trong giai đoạn này, kết thúc giai đoạn này thì pin đã được sạc đến 80% khả năng tích điện,
2. giai đoạn sau gọi là CV (constant voltage, điện thế không đổi), dòng điện giảm dần trong giai đoạn này.

Tuổi thọ của pin không giảm đều trong hai giai đoạn. Giai đoạn CV chỉ sạc thêm có 20% điện năng nhưng lại gây hại tới 0,74 chu kỳ sạc.

Sạc đến bao nhiêu?

Vì lý do trên, rất nhiều tài liệu khuyên người sử dụng chỉ nên sạc pin lithium đến 80% thôi, đừng sạc đến 100%. Nhưng người sử dụng không có cách gì làm cho các máy ngừng sạc đúng lúc pin đã được 80%. Các máy đều sạc đến 100% mới ngừng và bật đèn báo cho người dùng biết.Gần đây iOS của Apple đã cho người dùng chọn ngừng sạc ở mức 80%, đó gọi là optimized battery charging.

Trên Google Play Store có một app giúp người dùng chọn mức ngừng sạc thấp hơn 100%, nhưng app đó cần chạy với quyền root, tức là không dùng được với phần lớn người dùng Android. Khi nào Android mới cho người dùng chọn mức sạc như iOS?

Trên máy laptop dùng Linux, dù có quyền root cũng không ngừng sạc khi pin chưa đủ 100% vì mạch điện không được thiết kế để ngừng sạc khi pin chưa đầy. Hơn 15 năm trước, tui có thấy một máy IBM Thinkpad cho phép ngừng sạc ở mức người sử dụng chọn, tất nhiên là máy đó đắt tiền hơn những máy khác.

Theo lý thuyết, nếu máy có thể ngừng sạc pin ở mức 80% thì tuổi thọ pin sẽ rất dài khi ta thường xuyên cắm điện. Khi máy được cắm điện và ngừng sạc pin ở mức 80% thì máy hoàn toàn dùng điện từ bên ngoài, pin không bị giảm điện năng nên không phải sạc lại, tức là không hao một chút chu kỳ sạc nào hết.

Khi nào sạc?

Tóm lại là chỉ nên sạc đến 80%. Nhưng khi pin giảm đến mức nào thì nên sạc? Về lý thuyết thì sạc từ mức nào dưới mức 80% cũng hại pin theo tỷ lệ điện năng sạc vào, nên ta có thể cắm sạc bất cứ lúc nào tiện, miễn là nhớ ngừng sạc ở mức 80%. Tuy nhiên nếu ta cắm sạc khi pin còn gần mức 80% thì hơi bất tiện vì cứ phải cắm vào rồi rút ra nhiều lần. Thôi thì nếu chưa phải cầm máy đi xa nguồn điện lâu thì chúng ta cứ dùng cho pin xuống thấp cũng không hại gì. Trong hình bên cho thấy khi sạc pin từ mức 20% lên 80%, pin bị gây hại 0,09 chu kỳ sạc. Giả sử mỗi ngày chúng ta dùng đến khi pin còn 20% và sạc đến mức 80% hai vòng thì pin chỉ bị hại có 0,18 chu kỳ sạc và sau một năm chỉ bị hại có 65,7 chu kỳ sạc. Dùng như vậy thì chúng ta có thể giữ pin tốt tới 4-5 năm.

Hai hình trên được chụp từ app AccuBattery. App này sẽ phát ra một tiếp bíp để nhắc khi pin đã sạc đến mức mà người sử dụng chọn. Khi dùng app được chừng một tuần thì app sẽ tính ra được khả năng tích điện hiện thời của pin là bao nhiêu so với lúc mới xuất xưởng.

Tài liệu tham khảo: AccuBattery

Tác giả: Bội Lê